A të ka ndodhur ndonjëherë të hash një drekë të bollshme dhe menjëherë më pas të ndjesh një lodhje të çuditshme që të detyron të shtrihesh, qoftë edhe për një sy gjumë? Nëse po, atëherë je në të njëjtën barkë me shumicën prej nesh. Kjo ndjesi përgjumjeje pas një vakti të rëndë është një përvojë e zakonshme, por shumë pak prej nesh e kuptojnë saktësisht pse ndodh.
Në këtë artikull do të shpjegojmë pse na zë gjumi pas një vakti të rëndë, çfarë ndodh në trupin tonë, dhe si mund ta shmangim ose menaxhojmë këtë fenomen. Në mënyrë të thjeshtë, bisedore dhe informative, le të zbulojmë të vërtetën pas këtij misteri që na ka bërë shpesh të pyesim veten: “Çfarë më ndodhi që sapo hëngra, po më mbyllen sytë?”
Çfarë ndodh në trupin tonë pas një vakti të bollshëm?
Kur hamë një vakt të rëndë, sidomos nëse përmban shumë karbohidrate, yndyra dhe proteina, trupi ynë fillon një proces të ndërlikuar tretjeje që kërkon energji. Gjaku fillon të rrjedhë më shumë drejt sistemit tretës, për të ndihmuar në tretjen e ushqimit. Kjo do të thotë se truri merr më pak gjak dhe, për rrjedhojë, më pak oksigjen, çka shkakton ndjenjën e lodhjes dhe përgjumjes.
Roli i insulinës dhe neurotransmetuesve
Kur konsumojmë shumë ushqime që përmbajnë sheqerna apo karbohidrate, rritet niveli i glukozës në gjak. Për ta balancuar këtë nivel, pankreasi prodhon insulinë. Kjo hormon nuk ndikon vetëm në përthithjen e sheqerit, por gjithashtu ndihmon në futjen e disa aminoacideve në tru, veçanërisht triptofanit.
Triptofani është i lidhur drejtpërdrejt me prodhimin e serotoninës dhe melatoninës – dy substanca që ndikojnë në humor dhe në ciklin e gjumit. Prandaj, pas një vakti të rëndë, rritja e serotoninës dhe melatoninës mund të na japë ndjesinë e relaksit dhe përgjumjes.
Ushqimet që e përkeqësojnë përgjumjen pas vakteve
Jo çdo ushqim ka të njëjtin efekt. Disa ushqime janë veçanërisht të njohura për të shkaktuar gjumë pas ngrënies, për shkak të përbërjes së tyre. Këtu janë disa prej tyre:
- Mishi i kuq dhe mishi i shpendëve – përmbajnë proteina dhe triptofan që ndikojnë në ndjesinë e përgjumjes.
- Orizi, makaronat dhe buka e bardhë – karbohidrate të rafinuara që rrisin glukozën në gjak.
- Djathi dhe qumështi – përmbajnë triptofan dhe yndyra që ngadalësojnë tretjen.
- Ëmbëlsirat dhe pijet me sheqer – japin një shpërthim të shpejtë energjie, por më pas ndodh një “rënje” që sjell lodhje.
A është normale të të zërë gjumi pas ngrënies?
Në shumicën e rasteve, po – është krejtësisht normale. Trupi po punon fort për të përpunuar ushqimin që ke konsumuar, dhe kjo kërkon energji. Përgjumja pas ngrënies është një mënyrë që trupi përdor për të të sinjalizuar të pushosh dhe të mos i kërkosh shumë energji në atë moment.
Megjithatë, nëse kjo ndodh shumë shpesh ose ndjesia e lodhjes është ekstreme, mund të jetë sinjal për probleme të tjera si:
- Rezistencë ndaj insulinës ose diabet i tipit 2
- Apnea e gjumit
- Probleme me tiroiden
- Sindroma e lodhjes kronike
Nëse përgjumja është aq e fortë sa ndikon në jetën e përditshme, ia vlen të konsultoheni me një mjek.
Si ta shmangim përgjumjen pas ushqimit?
Nëse dëshiron të shmangësh gjumin e papritur pas vakteve, këto këshilla mund të të ndihmojnë:
- Ha vakte më të lehta dhe më të shpeshta, në vend të një vakti të rëndë dhe të rrallë.
- Zgjidh karbohidrate komplekse si orizi integral, buka e zezë, apo perimet, në vend të atyre të rafinuara.
- Shto më shumë perime dhe fibra, që ngadalësojnë përthithjen e sheqerit në gjak.
- Shmang pijet me shumë sheqer dhe yndyrat e rënda gjatë drekës ose darkës.
- Lëviz pak pas vakteve – një shëtitje e lehtë ndihmon tretjen dhe të mban zgjuar.
- Pi ujë mjaftueshëm – dehidratimi mund të rrisë ndjesinë e lodhjes.
Trupi flet, ti dëgjoje
Përgjumja pas një vakti të bollshëm nuk është domosdoshmërisht diçka e keqe. Është një mënyrë natyrale e trupit për të ruajtur balancën e tij energjetike. Megjithatë, duke njohur mekanizmat pas këtij fenomeni dhe duke rregulluar stilin e të ngrënit, mund të shmangim ndjesinë e lodhjes që ndikon në përqendrimin dhe produktivitetin tonë gjatë ditës.
Pra, herën tjetër që të zë gjumi pas një dreke me mish të pjekur, bukë të bardhë dhe një ëmbëlsirë të mirë – mos u habit. Trupi yt po punon më shumë seç mendon. Thjesht, mos i lër vakteve të të rrëmbejnë ditën.