Në jetën e përditshme, jemi mësuar ta lidhim të qarën me ndjenja negative si dhimbja, trishtimi apo zhgënjimi. Por ndonjëherë, ndodh që sytë na mbushen me lot edhe kur përjetojmë gëzim të madh. Një moment i rëndësishëm, një surprizë e bukur, një ribashkim pas shumë kohësh apo arritja e një ëndrre mund të na bëjë të lotojmë nga lumturia. Kjo sjell pyetjen intriguese: Pse qajmë kur jemi të lumtur?
Ky fenomen, që në pamje të parë duket kontradiktor, është një nga mënyrat më interesante me të cilat truri dhe trupi ynë shprehin emocionet e forta. Në këtë artikull do të eksplorojmë arsyet psikologjike, biologjike dhe sociale që qëndrojnë pas kësaj sjelljeje.
Çfarë ndodh në trupin tonë kur qajmë?
Qarja është një përgjigje fiziologjike ndaj emocioneve. Kur përjetojmë ndjenja të forta – qofshin pozitive apo negative – truri aktivizon sistemin limbik, pjesa që kontrollon emocionet. Brenda këtij sistemi, amigdala luan rol kyç në përpunimin e ndjenjave. Kur emocionet kapërcejnë një prag të caktuar, sistemi nervor autonom shkakton ndryshime në trup, përfshirë rrahje më të shpejta të zemrës, frymëmarrje më të thellë dhe prodhimin e lotëve.
Ndërsa lotët nga pluhuri ose qepët janë rezultat i stimulimit të syrit, lotët emocionale kanë një përbërje kimike të ndryshme. Ato përmbajnë më shumë hormone të lidhura me stresin dhe emocionin, si kortizol dhe prolaktinë, dhe për këtë arsye, shërbejnë edhe si një mënyrë për ta çliruar trupin nga ngarkesa emocionale.
Qetësimi i trurit përmes lotëve
Një nga arsyet më të zakonshme që shkencëtarët japin për të qarën nga lumturia është balancimi emocional. Kur një emocion është shumë i fortë – madje edhe pozitiv si gëzimi – truri ka nevojë të ruajë ekuilibrin. Lotët ndihmojnë në këtë proces duke ulur intensitetin e ndjenjës dhe duke sjellë një ndjesi çlirimi.
Me fjalë të tjera, qajmë sepse jemi kaq të mbushur me emocion saqë truri nuk ka më “hapësirë” për ta përballuar vetëm përmes buzëqeshjes apo fjalëve. Lotët janë si një valvul shpëtimi emocionale që na lejon të përjetojmë gëzimin në maksimum pa “u djegur” prej tij.
Qarja si shenjë e lidhjes njerëzore
Qajmë nga lumturia shpeshherë në prani të personave të dashur – gjatë dasmave, lindjeve, diplomimeve apo momenteve prekëse. Qarja këtu ka edhe një rol social: është një mënyrë për të treguar ndjeshmëri, përkushtim dhe thellësinë e lidhjes sonë me të tjerët.
Në fakt, shumë ekspertë besojnë se lotët e gëzimit janë një formë komunikimi emocional. Ato tregojnë se diçka ka rëndësi për ne, se jemi të prekur në shpirt dhe se ndajmë diçka thelbësore me të tjerët. Qarja në këto raste nuk është dobësi, por një dëshmi e fuqisë së ndjenjave që përjetojmë.
Emocionet e përziera dhe ndikimi i përvojës
Në shumë raste, qarja nga lumturia lidhet me emocione të përziera. Për shembull, dikush që ka kaluar shumë vështirësi dhe më në fund arrin një sukses të madh, mund të lotojë jo vetëm nga gëzimi, por edhe nga kujtimi i rrugës së vështirë që ka përshkuar. Truri ynë nuk i ndan gjithmonë emocionet në “pozitive” apo “negative” në mënyrë të pastër. Ai i përjeton si një spektër të ndërlikuar ndjenjash që shpesh shfaqen përmes lotëve.
Gjithashtu, përvoja personale, kultura dhe mënyra si jemi rritur ndikojnë në mënyrën se si i shprehim emocionet. Në disa kultura, të qarat – edhe nga gëzimi – janë të mirëpritura dhe të zakonshme. Në të tjera, mund të jenë më të kontrolluara. Por pavarësisht ndryshimeve kulturore, qarja nga lumturia është një përvojë universale njerëzore.
Lotët e gëzimit si përvojë unike
Në thelb, të qarat nga lumturia janë një përkujtesë se sa të ndërlikuara, por edhe sa të bukura janë emocionet tona. Ato na tregojnë se jemi të gjallë, se përjetojmë gjëra me thellësi dhe se mund të ndjejmë gëzim aq të madh sa të mos përmbahemi.
Ndonjëherë, momentet më të rëndësishme në jetë nuk shprehen me fjalë, por me lot. Një baba që sheh për herë të parë fëmijën e tij. Një nënë që sheh vajzën të martohet. Një i ri që fiton një mundësi të madhe pas shumë përpjekjesh. Të gjitha këto janë histori që shoqërohen shpesh me lot gëzimi – dhe ky është një reflektim i bukur i natyrës sonë njerëzore.
Qajmë kur jemi të lumtur sepse emocionet pozitive mund të jenë po aq të fuqishme sa ato negative. Qarja nga gëzimi është një mënyrë e trupit dhe mendjes për të përpunuar dhe çliruar këtë mbingarkesë emocionale. Është një reagim natyral, i ndërlidhur me trurin, trupin dhe marrëdhëniet tona shoqërore.
Herën tjetër që të mbushesh me lot nga lumturia, mos u çudit. Shijoje. Është një nga shfaqjet më të vërteta dhe më njerëzore të ndjenjave që na bëjnë kush jemi.