A e keni vënë re ndonjëherë se disa njerëz preken më shpejt, qajnë më lehtë, apo ndihen thellësisht të lidhur me një film, një këngë, apo edhe me ndjenjat e të tjerëve? Ndoshta keni miq, të afërm ose jeni vetë një nga ata që përjetojnë gjithçka më intensivisht. Pyetja që lind natyrshëm është: Pse disa njerëz janë më emocionalë se të tjerët? Kjo nuk është thjesht një çështje karakteri, por një përzierje interesante e faktorëve biologjikë, psikologjikë dhe socialë që ndikojnë në mënyrën se si përjetojmë dhe shprehim emocionet tona.
Çfarë do të thotë të jesh emocional?
Të jesh emocional nuk do të thotë domosdoshmërisht të jesh i dobët apo i paqëndrueshëm. Në fakt, shumë njerëz emocionalë janë empatikë, kreativë dhe të aftë të lidhen thellësisht me të tjerët. Emocionaliteti i lartë lidhet me një ndjeshmëri më të madhe ndaj stimujve të jashtëm dhe të brendshëm — që do të thotë se këta njerëz e përjetojnë botën në mënyrë më intensive.
Gjenetika dhe ndjeshmëria emocionale
Shkenca ka treguar se gjenetika luan një rol të rëndësishëm në formimin e personalitetit dhe ndjeshmërisë emocionale. Disa njerëz lindin me një sistem nervor më të ndjeshëm, që i bën ata më të prirur të përjetojnë emocione më të forta. Një përqindje e madhe e ndjeshmërisë emocionale lidhet me mënyrën se si truri përpunon informacionin dhe emocionet.
Kërkimet në neuroshkencë kanë treguar se njerëzit emocionalë shpesh kanë një aktivitet më të lartë në amigdala — pjesa e trurit që përpunon frikën, stresin dhe emocionet. Gjithashtu, serotonina dhe dopamina, dy substanca kimike të rëndësishme në tru, ndikojnë në mënyrën se si ndiejmë dhe menaxhojmë emocionet. Disa njerëz kanë nivele të ndryshme të këtyre substancave, gjë që ndikon në gjendjen e tyre emocionale.
Edukimi dhe ambienti
Nuk janë vetëm gjenet që formojnë ndjeshmërinë tonë. Ambienti ku rritemi ka një ndikim shumë të madh. Një fëmijë që rritet në një familje ku emocionet lejohen dhe shprehen lirshëm ka më shumë gjasa të rritet duke qenë i hapur dhe emocional. Ndërsa një fëmijë që rritet në një ambient ku emocionet shtypen, mund të mësojë t’i fshehë ndjenjat — ose në të kundërt, të ndiejë gjithçka më fort për shkak të mungesës së hapësirës për t’i shprehur ato.
Streset e përjetuara gjatë fëmijërisë gjithashtu mund të ndikojnë ndjeshmërinë. Trauma, mungesa e dashurisë, apo përjetimi i dhunës mund të formojnë një sistem emocional më reaktiv, duke bërë që individi të jetë më i ndjeshëm edhe në situata të zakonshme.
Personaliteti dhe inteligjenca emocionale
Secili nga ne ka një profil të ndryshëm personaliteti. Njerëzit që janë më të ndjeshëm emocionalisht, shpesh klasifikohen si më empatikë, të kujdesshëm dhe të prirur për të kuptuar të tjerët. Kjo nuk është një dobësi, por shpesh një forcë. Ata kanë më shumë gjasa të kenë inteligjencë emocionale të lartë, që do të thotë se janë të vetëdijshëm për ndjenjat e tyre dhe të të tjerëve, dhe mund të menaxhojnë më mirë marrëdhëniet ndërpersonale.
Megjithatë, ndonjëherë ndjeshmëria e lartë mund të jetë sfiduese. Këta individë mund të ndihen më të mbingarkuar emocionalisht, të kenë vështirësi në vendimmarrje ose të përjetojnë ndjenja faji më shpesh. Menaxhimi i emocioneve bëhet një aftësi që kërkon kohë dhe vetë-reflektim.
Shoqëria dhe perceptimi ndaj emocioneve
Në shoqëri të ndryshme, shprehja e emocioneve mund të vlerësohet ose të paragjykohet. Në kulturat ku forca shihet si mungesë emocioni, njerëzit emocionalë mund të paragjykohen si “të dobët” ose “të ndjeshëm tepër”. Kjo e bën të vështirë për shumë njerëz që të pranojnë emocionalitetin e tyre dhe të ndihen mirë me veten.
Në të kundërt, kulturat që inkurajojnë shprehjen e ndjenjave shpesh i konsiderojnë njerëzit emocionalë si më të sinqertë, më të ndjeshëm dhe më njerëzorë. Ndaj është e rëndësishme të kuptojmë që emocionaliteti nuk është një problem që duhet “rregulluar”, por një aspekt i bukur i natyrës njerëzore.
A mund të ndryshojë ndjeshmëria emocionale?
Po, deri në një pikë. Ndonëse baza jonë biologjike mbetet e njëjtë, përmes zhvillimit personal, terapisë, meditimit apo teknikave të vetëdijes, mund të mësojmë të menaxhojmë më mirë emocionet tona. Kjo nuk do të thotë të mos ndiejmë, por të dimë si t’i përballojmë ato kur janë shumë të forta ose kur ndikojnë në jetën tonë të përditshme.
Për shembull, teknikat e frymëmarrjes, shkrimi i ditarit emocional, apo thjesht ndarja e ndjenjave me dikë të besuar mund të ndihmojnë për t’i përpunuar emocionet në mënyrë të shëndetshme. Rëndësia qëndron në pranimin e vetes ashtu siç jemi, dhe të mësojmë të jetojmë në harmoni me emocionet tona, jo në luftë me to.
Disa njerëz janë më emocionalë për shkak të një kombinimi kompleks të gjenetikës, rritjes, përvojave jetësore dhe natyrës së tyre personale. Kjo ndjeshmëri mund të jetë një pasuri e madhe, kur kuptohet dhe menaxhohet siç duhet. Në një botë që shpesh nxit ftohtësinë dhe distancën emocionale, njerëzit emocionalë janë ata që sjellin ngrohtësi, mirëkuptim dhe empati. Dhe kjo është diçka për të cilën duhet të jemi mirënjohës.