A të ka ndodhur ndonjëherë që të fillosh të kruhesh papritur, pa ndonjë arsye të dukshme? Ose ndoshta pas dushit, pas ekspozimit në diell, apo thjesht gjatë gjumit, të ndjesh një kruarje të bezdisshme në lëkurë? Kjo ndjesi, edhe pse shpesh e padëmshme, mund të na bezdisë dhe të ndikojë në përditshmërinë tonë. Por pse na kruhet lëkura? Le të zbulojmë më shumë rreth këtij fenomeni të zakonshëm, por të nënvlerësuar.
Çfarë është kruarja?
Kruarja, ose siç quhet ndryshe në mjekësi pruritus, është një ndjesi që na shtyn të gërvishtim lëkurën. Është një sinjal që truri merr përmes sistemit nervor, si përgjigje ndaj një stimuli të jashtëm apo të brendshëm. Ashtu si dhimbja, kruarja është një mekanizëm mbrojtës që na sinjalizon se diçka nuk shkon me trupin tonë, edhe nëse ndonjëherë shkaku është fare i padëmshëm.
Arsyet më të zakonshme pse kruhemi
1. Thatësia e lëkurës
Një nga shkaqet më të zakonshme është lëkura e thatë, sidomos gjatë dimrit apo pas ekspozimit të gjatë në ujë të nxehtë. Kur lëkura humbet lagështinë natyrale, ajo bëhet më e ndjeshme dhe fillon të kruhet. Kjo ndodh shpesh te njerëzit që nuk përdorin krem hidratues apo që qëndrojnë gjatë në ambiente me ajër të kondicionuar ose me ngrohje.
2. Alergji dhe irritime
Shumë njerëz përjetojnë kruarje për shkak të alergjive, qoftë nga ushqimi, pluhuri, poleni, parfumet apo detergjentët. Lëkura reagon duke prodhuar histaminë, një substancë që shkakton ndjesinë e kruarjes. Edhe rrobat sintetike ose materiali i veshjeve mund të shkaktojë kruarje tek ata që kanë lëkurë të ndjeshme.
3. Pickimet e insekteve
Të gjithëve na ka ndodhur që pas një pickimi nga mushkonja të fillojë një kruarje e fortë. Kjo ndodh sepse trupi reagon ndaj substancës që insekti lëshon në lëkurë. Kjo substancë nxit një reagim inflamator dhe si pasojë, kruarje.
4. Sëmundje të lëkurës
Shumë sëmundje dermatologjike shoqërohen me kruarje. Psoriaza, ekzema (dermatiti atopik), urtikaria apo myku i lëkurës janë ndër shkaqet më të zakonshme. Këto gjendje zakonisht kërkojnë trajtim mjekësor për të kontrolluar simptomat.
5. Stresi dhe faktorë psikologjikë
Po, edhe stresi emocional mund të ndikojë në ndjesinë e kruarjes. Kur jemi të stresuar apo të ankthshëm, trupi mund të reagojë në mënyra të ndryshme, përfshirë ndjesi në lëkurë si djegie ose kruarje. Në raste të tilla, shpesh kruarja nuk ka shkak fizik, por është pasojë e gjendjes mendore.
6. Reagime ndaj barnave
Disa ilaçe, veçanërisht antibiotikët, barnat për presionin e gjakut ose ato kundër kolesterolit, mund të kenë si efekt anësor kruarjen e lëkurës. Kjo ndodh për shkak të ndryshimeve që këto medikamente shkaktojnë në trup, ose për shkak të një reaksioni alergjik ndaj tyre.
Si funksionon ndjesia e kruarjes në tru?
Kur lëkura irritohet nga ndonjë prej faktorëve të sipërpërmendur, fibrat nervore dërgojnë një sinjal në palcën kurrizore dhe pastaj në tru. Truri e interpreton këtë sinjal si kruarje dhe aktivizon refleksin për të gërvishtur. Gërvishtja mund të japë një ndjesi lehtësimi të përkohshme, por në shumë raste e përkeqëson situatën duke dëmtuar më tej lëkurën.
Kur kruarja bëhet shqetësuese?
Kruarja e rastësishme është normale, por nëse:
- zgjat më shumë se dy javë,
- është shumë intensive dhe pengon gjumin,
- shoqërohet me skuqje, flluska apo plagë,
- përhapet në gjithë trupin pa ndonjë shkak të dukshëm,
atëherë është mirë të konsultoheni me një mjek dermatolog. Kjo mund të jetë shenjë e një problemi më të thellë shëndetësor, madje në raste të rralla edhe i ndonjë sëmundjeje sistemike si problemet me mëlçinë, veshkat apo tiroiden.
Si ta parandalojmë kruarjen?
- Përdorni kremra hidratues pas dushit për të ruajtur lagështinë e lëkurës.
- Shmangni ujërat shumë të nxehta dhe sapunët me përbërës agresivë.
- Vishni rroba prej pambuku dhe shmangni materialet sintetike.
- Pini mjaftueshëm ujë gjatë ditës për të hidratuar trupin nga brenda.
- Mbani ambientin të lagështuar nëse jetoni në zona me klimë të thatë.
- Nëse keni alergji të njohura, shmangni kontaktin me shkaktarët.
…
Kruarja e lëkurës është një ndjesi e zakonshme që ndonjëherë na duket fare e parëndësishme, por që në raste të tjera mund të jetë tregues i një gjendjeje shëndetësore që kërkon vëmendje. Duke kuptuar arsyet që qëndrojnë pas saj dhe duke kujdesur më shumë për lëkurën tonë, mund ta parandalojmë ose zbusim këtë ndjesi bezdisëse. Lëkura është organi ynë më i madh dhe meriton kujdesin tonë të përditshëm – sepse shëndeti fillon pikërisht nga jashtë!