Pse

Tag: Keywords: pse na zë gjumi

  • Pse na zë gjumi duke lexuar?

    A të ka ndodhur ndonjëherë që të nisësh të lexosh një libër ose artikull dhe pas pak minutash të ndjesh qepallat që rëndohen, përqendrimi që zbehet dhe gjumi që të afrohet ngadalë? Ky fenomen është më i zakonshëm sesa mendojmë dhe shumë prej nesh e kanë përjetuar, shpeshherë pa e kuptuar pse ndodh. Por, pse na zë gjumi duke lexuar?

    Leximi dhe truri: një aktivitet që kërkon fokus

    Kur lexojmë, truri ynë angazhohet në një proces të thellë përpunimi. Ai përkthen simbolet (fjalët) në kuptime, krijon imazhe mendore dhe lidh informacionin e ri me njohuritë ekzistuese. Ky aktivitet kërkon një nivel të caktuar përqendrimi dhe energjie. Nëse jemi të lodhur, ose nëse leximi bëhet në një ambient të qetë dhe të ngrohtë, truri fillon të “shkëputet” ngadalë dhe kjo çon në ndjesinë e përgjumjes.

    Truri përdor leximin si “sinjal pushimi”

    Leximi, sidomos kur është i qetë dhe jo i ngarkuar emocionalisht (si për shembull një roman relaksues ose një tekst shkollor monoton), mund t’i japë trurit një ndjesi sigurie dhe relaksi. Në këto raste, truri e lidh këtë gjendje me momentet kur jemi gati për të fjetur. Në mënyrë të pavetëdijshme, ai fillon të prodhojë më shumë melatoninë – hormonin e gjumit – duke shkaktuar ndjesinë e përgjumjes.

    Lodhja e syve dhe ndikimi në përgjumje

    Një tjetër faktor që na bën të na zërë gjumi gjatë leximit është lodhja e syve. Leximi për një kohë të gjatë, sidomos në pajisje elektronike si telefoni apo tableti, i lodh muskujt e syrit. Kjo lodhje vizuale shkakton një ndjesi peshe në sytë tanë dhe mund të na çojë drejt gjumit, edhe nëse nuk jemi fizikisht të lodhur. Nëse lexon në dritë të ulët ose me një ndriçim jo të përshtatshëm, efekti është edhe më i theksuar.

    Roli i pozicionit të trupit

    Mënyra si jemi ulur ose shtrirë gjatë leximit ndikon ndjeshëm në këtë fenomen. Shpesh lexojmë të shtrirë në krevat ose të mbështetur në kolltuk, që janë pozicione të ngjashme me ato që marrim kur jemi gati për të fjetur. Trupi i dërgon trurit sinjale që lidhen me relaksin dhe pushimin, dhe kështu gjumi na afrohet natyrshëm.

    Përmbajtja e leximit dhe ndikimi emocional

    Jo çdo tekst na bën përgjumës. Nëse lexojmë diçka shumë interesante, emocionale ose që na mban të mbërthyer, është më e vështirë të na zërë gjumi. Por nëse leximi është rutinë, pa ndonjë emocion të fortë dhe kërkon përqendrim pa stimuj të jashtëm, atëherë truri ka më shumë gjasa të “shkëputet” dhe të kalojë në gjendje përgjumjeje.

    Stili i jetës dhe ndikimi i lodhjes fizike

    Leximi shpesh bëhet në fund të ditës, kur trupi është tashmë i lodhur. Në këto raste, edhe një aktivitet i lehtë si leximi është i mjaftueshëm për të aktivizuar procesin e gjumit. Nëse keni kaluar një ditë të ngarkuar fizikisht apo mendërisht, trupi do të kërkojë pushim me çdo rast që i jepet.

    A është gjë e keqe që na zë gjumi gjatë leximit?

    Jo domosdoshmërisht. Në fakt, leximi është një nga mënyrat më të mira për të qetësuar mendjen dhe për të përgatitur trupin për gjumë. Shumë ekspertë të gjumit rekomandojnë leximin si një rutinë përpara gjumit. Por nëse leximi i gjatë të pengon të përfundosh materiale të rëndësishme ose ndikon në përqendrimin tënd, mund të jetë një shenjë që ke nevojë për më shumë pushim ose për të ndryshuar ambientin ku lexon.

    Si ta shmangim përgjumjen gjatë leximit?

    Nëse dëshiron të jesh më vigjilent gjatë leximit, këto janë disa këshilla praktike:

    • Lexo në një ambient të ndriçuar mirë.
    • Mbaji sytë të freskët: bëj pushime çdo 20 minuta dhe shiko larg.
    • Zgjidh një pozicion uljeje aktiv dhe shmang shtrirjen.
    • Lexo materiale interesante që të mbajnë të angazhuar.
    • Mos lexo kur je shumë i lodhur apo pas një vakti të rëndë.

    Përgjigjja ndaj pyetjes “Pse na zë gjumi duke lexuar?” qëndron në kombinimin e faktorëve fizikë, mendorë dhe emocionalë. Leximi është një aktivitet i qetë, që kërkon fokus dhe shpesh lidhet me relaksin. Në një trup të lodhur dhe një ambient të qetë, ai kthehet lehtësisht në një “urë” drejt gjumit. Nuk është shenjë e diçkaje të keqe – përkundrazi, mund të jetë tregues që trupi yt ka nevojë për pushim. Megjithatë, nëse leximi bëhet pjesë e rutinës sonë të përditshme dhe mësojmë si ta menaxhojmë përqendrimin, mund të përfitojmë shumë nga ai, pa fjetur para kohe.

  • Pse na zë gjumi pas një vakti të rëndë?

    Pse na zë gjumi pas një vakti të rëndë?

    A të ka ndodhur ndonjëherë të hash një drekë të bollshme dhe menjëherë më pas të ndjesh një lodhje të çuditshme që të detyron të shtrihesh, qoftë edhe për një sy gjumë? Nëse po, atëherë je në të njëjtën barkë me shumicën prej nesh. Kjo ndjesi përgjumjeje pas një vakti të rëndë është një përvojë e zakonshme, por shumë pak prej nesh e kuptojnë saktësisht pse ndodh.

    Në këtë artikull do të shpjegojmë pse na zë gjumi pas një vakti të rëndë, çfarë ndodh në trupin tonë, dhe si mund ta shmangim ose menaxhojmë këtë fenomen. Në mënyrë të thjeshtë, bisedore dhe informative, le të zbulojmë të vërtetën pas këtij misteri që na ka bërë shpesh të pyesim veten: “Çfarë më ndodhi që sapo hëngra, po më mbyllen sytë?”

    Çfarë ndodh në trupin tonë pas një vakti të bollshëm?

    Kur hamë një vakt të rëndë, sidomos nëse përmban shumë karbohidrate, yndyra dhe proteina, trupi ynë fillon një proces të ndërlikuar tretjeje që kërkon energji. Gjaku fillon të rrjedhë më shumë drejt sistemit tretës, për të ndihmuar në tretjen e ushqimit. Kjo do të thotë se truri merr më pak gjak dhe, për rrjedhojë, më pak oksigjen, çka shkakton ndjenjën e lodhjes dhe përgjumjes.

    Roli i insulinës dhe neurotransmetuesve

    Kur konsumojmë shumë ushqime që përmbajnë sheqerna apo karbohidrate, rritet niveli i glukozës në gjak. Për ta balancuar këtë nivel, pankreasi prodhon insulinë. Kjo hormon nuk ndikon vetëm në përthithjen e sheqerit, por gjithashtu ndihmon në futjen e disa aminoacideve në tru, veçanërisht triptofanit.

    Triptofani është i lidhur drejtpërdrejt me prodhimin e serotoninës dhe melatoninës – dy substanca që ndikojnë në humor dhe në ciklin e gjumit. Prandaj, pas një vakti të rëndë, rritja e serotoninës dhe melatoninës mund të na japë ndjesinë e relaksit dhe përgjumjes.

    Ushqimet që e përkeqësojnë përgjumjen pas vakteve

    Jo çdo ushqim ka të njëjtin efekt. Disa ushqime janë veçanërisht të njohura për të shkaktuar gjumë pas ngrënies, për shkak të përbërjes së tyre. Këtu janë disa prej tyre:

    • Mishi i kuq dhe mishi i shpendëve – përmbajnë proteina dhe triptofan që ndikojnë në ndjesinë e përgjumjes.
    • Orizi, makaronat dhe buka e bardhë – karbohidrate të rafinuara që rrisin glukozën në gjak.
    • Djathi dhe qumështi – përmbajnë triptofan dhe yndyra që ngadalësojnë tretjen.
    • Ëmbëlsirat dhe pijet me sheqer – japin një shpërthim të shpejtë energjie, por më pas ndodh një “rënje” që sjell lodhje.

    A është normale të të zërë gjumi pas ngrënies?

    Në shumicën e rasteve, po – është krejtësisht normale. Trupi po punon fort për të përpunuar ushqimin që ke konsumuar, dhe kjo kërkon energji. Përgjumja pas ngrënies është një mënyrë që trupi përdor për të të sinjalizuar të pushosh dhe të mos i kërkosh shumë energji në atë moment.

    Megjithatë, nëse kjo ndodh shumë shpesh ose ndjesia e lodhjes është ekstreme, mund të jetë sinjal për probleme të tjera si:

    • Rezistencë ndaj insulinës ose diabet i tipit 2
    • Apnea e gjumit
    • Probleme me tiroiden
    • Sindroma e lodhjes kronike

    Nëse përgjumja është aq e fortë sa ndikon në jetën e përditshme, ia vlen të konsultoheni me një mjek.

    Si ta shmangim përgjumjen pas ushqimit?

    Nëse dëshiron të shmangësh gjumin e papritur pas vakteve, këto këshilla mund të të ndihmojnë:

    • Ha vakte më të lehta dhe më të shpeshta, në vend të një vakti të rëndë dhe të rrallë.
    • Zgjidh karbohidrate komplekse si orizi integral, buka e zezë, apo perimet, në vend të atyre të rafinuara.
    • Shto më shumë perime dhe fibra, që ngadalësojnë përthithjen e sheqerit në gjak.
    • Shmang pijet me shumë sheqer dhe yndyrat e rënda gjatë drekës ose darkës.
    • Lëviz pak pas vakteve – një shëtitje e lehtë ndihmon tretjen dhe të mban zgjuar.
    • Pi ujë mjaftueshëm – dehidratimi mund të rrisë ndjesinë e lodhjes.

    Trupi flet, ti dëgjoje

    Përgjumja pas një vakti të bollshëm nuk është domosdoshmërisht diçka e keqe. Është një mënyrë natyrale e trupit për të ruajtur balancën e tij energjetike. Megjithatë, duke njohur mekanizmat pas këtij fenomeni dhe duke rregulluar stilin e të ngrënit, mund të shmangim ndjesinë e lodhjes që ndikon në përqendrimin dhe produktivitetin tonë gjatë ditës.

    Pra, herën tjetër që të zë gjumi pas një dreke me mish të pjekur, bukë të bardhë dhe një ëmbëlsirë të mirë – mos u habit. Trupi yt po punon më shumë seç mendon. Thjesht, mos i lër vakteve të të rrëmbejnë ditën.