Të zgjohesh natën dhe të dëgjosh dikë duke folur në gjumë mund të jetë një përvojë interesante, ndonjëherë qesharake dhe herë të tjera paksa shqetësuese. Por pse ndodh kjo? Pse disa njerëz flasin në gjumë, madje edhe kur nuk janë në dijeni të asaj që po thonë? Ky fenomen quhet “somniloki” dhe është më i zakonshëm sesa mund të mendohet. Në këtë artikull, do të shpjegojmë se çfarë është të flasësh në gjumë, pse ndodh, kush është më i prirur dhe nëse ka ndonjë arsye për t’u shqetësuar.
Çfarë është të flasësh në gjumë?
Të flasësh në gjumë është një çrregullim i lehtë i gjumit, i cili karakterizohet nga shqiptimi i fjalëve, frazave, ose edhe fjali të tëra gjatë gjumit pa qenë i vetëdijshëm për këtë. Në shumicën e rasteve, personi që flet nuk e mban mend asgjë nga ajo që ka thënë kur zgjohet. Fjalët mund të jenë pa kuptim, por ndonjëherë edhe të lidhura logjikisht.
Kjo sjellje mund të ndodhë gjatë fazave të ndryshme të gjumit – si në gjumin e thellë (gjumi NREM), ashtu edhe në gjumin me ëndrra (REM). Forma e të folurit mund të jetë e qetë ose e zëshme, madje disa persona bërtasin, qeshin apo edhe debatojnë me “dikë” në ëndrrat e tyre.
Pse ndodh të folurit në gjumë?
Edhe pse nuk ka një përgjigje përfundimtare, studiuesit besojnë se të folurit në gjumë ndodh për arsye të ndryshme. Disa prej tyre përfshijnë:
1. Trashëgimia gjenetike
Studimet tregojnë se njerëzit që kanë prindër ose vëllezër e motra që flasin në gjumë, kanë më shumë gjasa të përjetojnë të njëjtin fenomen. Pra, mund të jetë pjesërisht e trashëgueshme.
2. Stresi dhe ankthi
Niveli i lartë i stresit gjatë ditës mund të ndikojë në mënyrën se si truri përpunon informacionin gjatë natës. Të folurit në gjumë mund të jetë një pasqyrim i tensioneve emocionale që përjetohen gjatë ditës.
3. Mungesa e gjumit
Kur nuk flemë mjaftueshëm ose kemi një gjumë të ndërprerë, trupi dhe truri janë më të prirur ndaj sjelljeve të pavetëdijshme gjatë natës, përfshirë edhe të folurit në gjumë.
4. Temperatura e trupit dhe ambienti
Gjumi në kushte jo të rehatshme, me shumë nxehtësi ose zhurma në ambient, mund të shkaktojë gjumë më të cekët dhe ndërprerje të fazave të gjumit, gjë që ndihmon në shfaqjen e somnilokisë.
5. Konsumimi i alkoolit ose ilaçeve
Disa substanca që ndikojnë në sistemin nervor, si alkooli apo medikamentet që ndryshojnë ciklet e gjumit, mund të rrisin gjasat për të folur në gjumë.
Kush është më i prirur të flasë në gjumë?
Të folurit në gjumë është më i zakonshëm te fëmijët sesa te të rriturit. Deri në 50% e fëmijëve flasin herë pas here në gjumë, ndërsa kjo përqindje bie në rreth 5-10% te të rriturit. Kjo lidhet me mënyrën se si truri i fëmijëve po zhvillohet dhe se si përpunojnë emocionet dhe përjetimet e ditës.
Gjithashtu, njerëzit që vuajnë nga çrregullime të tjera të gjumit – si ecja në gjumë, ngërçet gjatë natës apo paraliza e gjumit – janë më të prirur të flasin në gjumë.
A është e rrezikshme të flasësh në gjumë?
Në përgjithësi, të folurit në gjumë është krejtësisht i padëmshëm. Shumica e rasteve janë kalimtare dhe nuk kanë nevojë për trajtim. Megjithatë, nëse personi flet shpesh dhe me intensitet, dhe nëse kjo ndikon në cilësinë e gjumit të vetes apo të partnerit, mund të jetë mirë të konsultoheni me një mjek të specializuar në çrregullimet e gjumit.
Në raste të rralla, të folurit në gjumë mund të lidhet me çrregullime më serioze si çrregullimi i sjelljes gjatë gjumit REM, sidomos nëse personi shfaq lëvizje të dhunshme ose flet përmbajtje agresive apo të çuditshme.
Si mund ta menaxhojmë këtë fenomen?
Nëse të folurit në gjumë nuk shkakton probleme serioze, nuk ka arsye për shqetësim. Megjithatë, disa këshilla për ta minimizuar përfshijnë:
- Sigurohuni që të flini mjaftueshëm çdo natë.
- Reduktoni stresin dhe ankthin përmes ushtrimeve relaksuese si meditimi ose joga.
- Shmangni konsumimin e alkoolit dhe kafeinës para gjumit.
- Krijoni një rutinë të qetë para gjumit (pa ekran, pa muzikë të lartë, etj.).
- Mbani një ambient gjumi të freskët, të qetë dhe të rehatshëm.
Të flasësh në gjumë është një sjellje e zakonshme dhe përgjithësisht e padëmshme, që lidhet me mënyrën se si truri ynë përpunon mendimet dhe ndjesitë gjatë natës. Nëse nuk ndërhyn në cilësinë e gjumit apo nuk është simptomë e një problemi më të thellë, nuk ka arsye për shqetësim. Por nëse vëreni se ndodh shpesh dhe shoqërohet me sjellje të tjera të pazakonta gjatë natës, mund të jetë e nevojshme të kërkoni ndihmë mjekësore.
Në fund të ditës, të flasësh në gjumë është thjesht një nga ato çuditë e vogla që na kujtojnë se truri ynë vazhdon të punojë edhe kur ne “mendojmë” se po pushojmë.