A ndodh që ndërsa po ecni në natyrë ose jeni në ballkonin e shtëpisë suaj, dëgjoni një zhurmë të largët që fillon si një murmurimë dhe më pas përhapet si një dridhje në qiell? Është bubullima – ajo paralajmëruesja misterioze e shiut që po vjen. Shumë prej nesh e lidhin automatikisht zhurmën e saj me afrimin e një stuhie, por e keni pyetur ndonjëherë veten: Pse bubullin para shiut? Pse qielli “zë të flasë” pikërisht pak çaste para se të fillojnë pikat e para të shiut të bien mbi tokë?
Ky artikull do t’ju ndihmojë të kuptoni në mënyrë të qartë, të thjeshtë dhe logjike se çfarë është bubullima, si formohet dhe pse ajo shpesh ndodh pak para fillimit të një shiu të fuqishëm.
Çfarë është bubullima?
Bubullima është një tingull i fuqishëm dhe shpesh i frikshëm, që vjen si pasojë e rrufeve – pra shkarkimeve elektrike që ndodhin në atmosferë, zakonisht gjatë një stuhie. Kur rrufeja ndodh, ajo krijon një temperaturë ekstremisht të lartë (rreth 30.000°C), shumë më tepër se ajo e sipërfaqes së Diellit. Kjo nxehtësi bën që ajri përreth të zgjerohet me shpejtësi marramendëse dhe pastaj të ftohet po aq shpejt.
Ky zgjerim dhe tkurrje e menjëhershme e ajrit krijon një valë tronditëse – e cila dëgjohet nga ne si një zhurmë e madhe: bubullima.
Pse bubullin para se të fillojë shiu?
Kjo është pyetja që shumë njerëz e shtrojnë, sidomos në ditët e nxehta kur papritur qielli nxihet dhe dëgjojmë zhurma të forta në largësi. Për ta kuptuar këtë, duhet të dimë që bubullima nuk është shkaktari i shiut, por një sinjal që në atmosferë po ndodhin procese të forta.
Kur një stuhi po formohet, ajri i ngrohtë ngjitet në lartësi dhe përplaset me ajrin e ftohtë që ndodhet më sipër. Kjo përplasje krijon ngarkesa elektrike, të cilat çojnë në formimin e rrufeve. E sapo rrufeja ndodh, menjëherë krijohet edhe bubullima.
Shiu nuk bie menjëherë sepse procesi që çon ujin nga retë deri në tokë kërkon pak kohë. Prandaj, në shumë raste, ne dëgjojmë më parë bubullimën dhe vetëm disa minuta më vonë ndjejmë pikat e para të shiut në fytyrë apo mbi tokë.
A është gjithmonë kështu?
Jo domosdoshmërisht. Ka raste kur bubullima dëgjohet edhe gjatë ose pas shiut, veçanërisht kur kemi të bëjmë me stuhi të zgjatura. Megjithatë, në shumicën e rasteve, kur dëgjojmë bubullimë dhe ende nuk ka nisur të bjerë shi, kjo është një shenjë e qartë se një stuhi po afrohet dhe shiu është shumë pranë.
Në fakt, largësia mes rrufesë dhe bubullimës mund të na ndihmojë të kuptojmë se sa afër është stuhia. Një metodë popullore është të numërojmë sekondat nga momenti që shohim rrufenë deri në momentin që dëgjojmë bubullimën. Çdo 3 sekonda përfaqëson rreth 1 kilometër largësi. Nëse zhurma vjen menjëherë pas dritës, atëherë stuhia është direkt mbi ne.
A mund të ketë bubullimë pa shi?
Po, dhe kjo ndodh shpesh gjatë të ashtuquajturave “stuhi të thata”. Këto janë stuhi ku ndodhin rrufe dhe bubullima, por shiu nuk arrin të bjerë në tokë sepse avullohet për shkak të nxehtësisë së lartë në shtresat e poshtme të atmosferës. Këto stuhi janë të zakonshme në zona të nxehta dhe të thata, siç janë shkretëtirat, por ndonjëherë mund të ndodhin edhe në Shqipëri gjatë verës.
Pse ndonjëherë zhurma është e fortë dhe herë të tjera si një murmurimë?
Forca e bubullimës varet nga disa faktorë:
- Largësia: Sa më afër që ndodh rrufeja, aq më e fortë është bubullima.
- Forma e rrufesë: Nëse rrufeja është horizontale dhe shumë e gjatë, bubullima do të zgjasë më shumë dhe do të tingëllojë si një gjëmim i gjatë.
- Struktura e terrenit: Muret, malet apo ndërtesat mund të përforcojnë ose të ndryshojnë tingullin e bubullimës përmes jehonës ose përthithjes së valëve.
A duhet të shqetësohemi kur dëgjojmë bubullimë?
Bubullima në vetvete nuk është e rrezikshme – është thjesht një tingull. Por rrufeja që e shkakton atë është një dukuri e fuqishme që mund të jetë shumë e rrezikshme nëse jemi në vendin e gabuar në kohën e gabuar.
Nëse dëgjoni bubullima dhe shihni rrufe, është mirë të shmangni qëndrimin në vende të hapura, poshtë pemëve të vetmuara apo pranë objekteve metalike. Qëndroni në ambiente të mbyllura dhe prisni që stuhia të kalojë.
…
Pra, kur pyetja “Pse bubullin para shiut?” ju vjen ndër mend, tashmë e dini që është rezultat i rrufeve që ndodhin pak para se të fillojë rënia e shiut. Bubullima është një sinjal natyror që atmosfera po përjeton lëvizje të fuqishme dhe se shiu është duke u përgatitur të bjerë. Është një paralajmërim i mrekullueshëm që natyra na jep, dhe përmes të cilit mund të kuptojmë më mirë motin dhe sjelljet e tij.